Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το 4ο Συμπόσιο του Τομέα Επείγουσας και Εντατικής Νοσηλευτικής (ΤΕΕΝ) με θέμα «Επείγουσα και Εντατική Νοσηλευτική: Ασφάλεια – Ποιότητα – Αλλαγή», στις 7-9 Νοεμβρίου 2008, στο ξενοδοχείο Porto Palace της Θεσσαλονίκης και 910 σύνεδροι είχαν τη δυνατότητα να το παρακολουθήσουν. Το 4ο Συμπόσιο συνδιοργανώθηκε με το Περιφερειακό Τμήμα του ΕΣNΕ Θεσσαλονίκης, το οποίο συνέβαλλε ενεργά στην εύρυθμη διεξαγωγή τόσο του επιστημονικού προγράμματος όσο και των πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Το Συμπόσιο αυτό σηματοδότησε δύο καινοτομίες: τη συμμετοχή ασθενών με ομιλίες και την επιστημονική προσέγγιση των θεμάτων με τη συμμετοχή και άλλων επαγγελματιών υγείας (ιατρούς, διαιτολόγους, φυσικοθεραπευτές).
Το πολυποίκιλο πρόγραμμα του συμποσίου, που εξελίσσονταν σε τρεις ταυτόχρονα αίθουσες περιλάμβανε 19 Αναρτημένες Ανακοινώσεις, 90 Ελεύθερες Ανακοινώσεις, 8 Διαλέξεις, 6 Κλινικά Φροντιστήρια και 10 Στρογγυλά Τραπέζια. Οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν πολύ καλά μεθοδολογικά δομημένες μελέτες, αναφορές κλινικών ειδικών καταστάσεων, ανάλυση ειδικών περιπτώσεων (case reports), θέματα της επείγουσας και εντατικής νοσηλευτικής που αφορούσαν στην εμπειρία των νοσηλευτών και των ασθενών, αλλά και εισηγήσεις που αναφέρονταν στην ολοκληρωμένη νοσηλευτική φροντίδα και στη διοίκηση. Οι περισσότερες από τις ελεύθερες και αναρτημένες ανακοινώσεις βρίσκονται σε μορφή πλήρους κειμένου στον 650 περίπου σελίδων τόμο πρακτικών του Συμποσίου, ο οποίος δόθηκε στους συνέδρους κατά την εγγραφή τους και βρίσκεται ήδη αναρτημένος στην ιστοσελίδα του ΕΣΝΕ (www.esne.gr).
Την εναρκτήρια ομιλία είχαμε την τιμή να την ακούσουμε από τα χείλη ασθενούς που νοσηλεύτηκε σε ΜΕΘ, τον κο Ιωάννη Αθανασιάδη, δικηγόρο από το Κιλκίς, ο οποίος μας περιέγραψε την εμπειρία του από την νοσηλεία του σε ΜΕΘ και τόνισε τη σημασία της ολιστικής νοσηλευτικής φροντίδας και της επαρκούς στελέχωσης των ΜΕΘ (την ομιλία του κου Αθανασιάδη μπορείτε να τη διαβάσετε ολόκληρη στις σελίδες που ακολουθούν).
Στο Στρογγυλό Τραπέζι που ακολούθησε της εναρκτήριας ομιλίας, φοιτήτριες της νοσηλευτικής μας παρουσίασαν το πώς βίωσαν την εκπαίδευσή τους στη ΜΕΘ και το πώς επηρεάστηκαν συναισθηματικά από αυτή, κάνοντας μια ειλικρινή και αυθόρμητη κριτική στον τρόπο με τον οποίο ασκείται η εντατική νοσηλευτική. Η μία φοιτήτρια μας μίλησε φαντάζοντας τον εαυτό της σαν άρρωστο και η άλλη φαντάζοντας τον εαυτό της σαν συγγενή αρρώστου. Στη συνέχεια η κα Ι. Πρασίνη ανέλυσε την έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης και κατά πόσο αυτή λειτουργεί ως σύμμαχος ή εχθρός για τους νοσηλευτές. Στο τέλος του τραπεζιού η συνέντευξη που μας είχε δώσει ο κος Γρηγόρης Παπαδόπουλος, Διπλωμάτης σε βαθμό Πρέσβη, ο οποίος επέζησε μετά από ατύχημα υπηρεσιακού αεροσκάφους με προορισμό το Βουκουρέστι, το Σεπτέμβριο του 1999, όχι μόνο επιβεβαίωσε τα προαναφερθέντα αλλά έδωσε και περαιτέρω διαστάσεις για την αξία της ζωής. Εκφράσεις του, όπως το ότι πλέον εκτιμά τη «γλυκιά ρουτίνα» και ότι τα «θέλω όλα εδώ και τώρα» θα μας μείνουν αξέχαστες. Ο κος Παπαδόπουλος αναφέρθηκε στη νοσηλευτική φροντίδα λέγοντας ότι οι Έλληνες νοσηλευτές υπερέχουν έναντι των ξένων νοσηλευτών ως προς την ανθρωπιά. Παρόλα αυτά όμως πολλές φορές αισθάνθηκε ότι τον αντιμετώπιζαν ως μία περίπτωση μέσα στις τόσες άλλες.
Αν και όλο το επιστημονικό πρόγραμμα του Συμποσίου είχε ενδιαφέρον, αξίζει να σταθούμε στα Στρογγυλά Τραπέζια που παρουσιάστηκαν αποτελέσματα έρευνας σχετικά με την ηθική και ψυχολογική παρενόχληση των νοσηλευτών της επείγουσας και εντατικής φροντίδας καθώς και έρευνας σχετικά με τα επίπεδα ψυχικής υγείας νοσηλευτικού προσωπικού που εργάζεται σε ΜΕΘ και ΤΕΠ. Τα αποτελέσματα και των δύο ερευνών κατέδειξαν υψηλά ποσοστά ψυχολογικής και ηθικής παρενόχλησης των νοσηλευτών, έλλειψη αυτονομίας, και παντελή έλλειψη δομών ψυχολογικής υποστήριξης στους νοσηλευτές. Μετά το τέλος των Στρογγυλών Τραπεζιών ακολούθησε ευρύς και γόνιμος διάλογος με ενδιαφέρον από τους παρευρισκόμενους για επέκταση των μελετών σε πανελλαδικό επίπεδο.
Επίσης τα κλινικά φροντιστήρια με θέματα όπως: ΗΚΓ, Μη Μηχανικός Επεμβατικός Αερισμός, Σχεδιασμός Προγράμματος Πρόληψης Τραύματος, Νοσηλευτική Φροντίδα Ασθενούς με ΚΕΚ, Εφαρμογή Κλινικών Κατευθυντήριων Οδηγιών και Διαχείριση της Αλλαγής κέρδισαν το ενδιαφέρον και τις εντυπώσεις των συνέδρων. Παράλληλα το θέμα της ποιότητας καθώς και της χρήσης της πληροφορικής στην παροχή νοσηλευτικής φροντίδας αναπτύχθηκαν εκτενώς μέσα από δύο Στρογγυλά Τραπέζια.
Το Συμπόσιο μοριοδοτήθηκε με 20 μονάδες συνεχιζόμενης εκπαίδευσης από το Διεθνές Συμβούλιο Νοσηλευτών.
Επιπρόσθετα στις 5–7 Νοεμβρίου 2008 πραγματοποιήθηκε το προσυνεδριακό σεμινάριο Trauma Nursing Core Course (TNCC), στο Νοσοκομείο «Παπαγεωργίου». Το σεμινάριο παρακολούθησαν 16 νοσηλευτές που επιλέχθηκαν μετά από αίτησή τους.
Το φετινό Συμπόσιο όμως δεν περιορίζονταν μόνο σε αυτά, αλλά αποτύπωσε και την καλλιτεχνική φύση των νοσηλευτών. Η Έκθεση Εικαστικών (δείτε φωτογραφίες) που λειτούργησε κατά τη διάρκεια του Συμποσίου μας έδωσε τη δυνατότητα να αφουγκραστούμε τις καλλιτεχνικές ανησυχίες των συναδέλφων μας. Επίσης η θεατρική παράσταση με τίτλο: «Η Οδύσσεια ενός διασωληνωμένου» που ήταν δημιουργία νοσηλευτών και ιατρών παρουσιάστηκε σε μία κατάμεστη αίθουσα το Σάββατο το απόγευμα και απέσπασε το θερμό χειροκρότημα όλων. Η θεατρική παράσταση περιέγραψε με γλαφυρό, χιουμοριστικό αλλά και σαρκαστικό κάποιες φορές τρόπο την κατάσταση της νοσηλευτικής στη χώρα μας αλλά και τα προβλήματα του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Η Ελπίδα όμως για μια νοσηλευτική που θα συνεχίσει να αντιστέκεται στους συμβιβασμούς και ο ΕΝΑ (Επαναστατικός Νοσηλευτικός Αγώνας) που είναι απαραίτητος για να αλλάξει η κατάσταση θα μείνουν σε όλους μας αξέχαστα!!!
Απόρροια όλων των παραπάνω ήταν η έμφαση που δόθηκε από τα τοπικά ΜΜΕ και όχι μόνο, στη διεξαγωγή του Συμποσίου. Αρκετά κανάλια μεταξύ των οποίων το Mega Channel, η ET 3, η ΤV Μακεδονία, η Βεργίνα TV, το TV 100, το Europe one φιλοξένησαν σε εκπομπές τους στιγμιότυπα από το Συμπόσιο και ιδιαίτερα από την εναρκτήρια τελετή καθώς και αποσπάσματα συνεντεύξεων των Προέδρων της Οργανωτικής και Επιστημονικής Επιτροπής. Δημοσιεύματα για το Συμπόσιο υπήρξαν και στον τοπικό τύπο με εκτενή αναφορά στην εναρκτήρια ομιλία του κου Αθανασιάδη καθώς και στα αποτελέσματα ερευνητικών μελετών που παρουσιάστηκαν στο Συμπόσιο.
Μέσα σε αυτό το εποικοδομητικό και ευχάριστο κλίμα πραγματοποιήθηκε και η τελετή λήξης του Συμποσίου. Ο κος Γ. Γεωργιάδης παρουσίασε τα συμπεράσματα του Συμποσίου τα οποία εν κατακλείδι είναι τα ακόλουθα:
Η ασφάλεια των ασθενών όντας συνυφασμένη με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας πρέπει να αποτελέσει τον κύριο στόχο του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδιασμού για την υγεία.
Στον σχεδιασμό αυτό πρέπει να συμμετέχουν: η πολιτεία, οι επαγγελματίες υγείας αλλά και όλοι οι εμπλεκόμενοι (ασθενείς, εκπρόσωποι φορέων ασθενών κ.λ.π.)
Η ελλιπής νοσηλευτική στελέχωση των ΜΕΘ και ΤΕΠ της χώρας συνεχίζει να αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες που δεν προάγουν την ασφάλεια και την ποιότητα στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας. Η διαπίστωση αυτή προέρχεται τόσο από τις έρευνες νοσηλευτών όσο και από τις απόψεις των χρηστών των υπηρεσιών υγείας. Η επαρκής νοσηλευτική στελέχωση είναι ένα από τα θέματα που πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη ο Εθνικός Στρατηγικός Σχεδιασμός για την υγεία.
Η χρήση της πληροφορικής καθώς και η αξιολόγηση και η αξιοποίηση των δεδομένων που προκύπτουν μέσα από αυτή συμβάλλει σημαντικά στην ασφάλεια των ασθενών και στην αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Επιτακτική λοιπόν είναι η ανάγκη για εγκατάσταση πληροφοριακών συστημάτων σε όλες τις μονάδες υγείας.
Η συνεχιζόμενη εκπαίδευση των νοσηλευτών ΜΕΘ με κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα και αξιολόγηση του γνωστικού τους επιπέδου είναι απαραίτητη γιατί έρευνα κατέδειξε ότι υπάρχει έλλειμμα στις γνώσεις των νοσηλευτών που εργάζονται σε ΜΕΘ, παρόλο που υψηλό ποσοστό του δείγματος κατείχε τίτλους συνεχιζόμενης εκπαίδευσης.
Η ανάπτυξη και εφαρμογή Κλινικών Κατευθυντηρίων Οδηγιών (ΚΚΟ) ή/ και πρωτοκόλλων αποτελούν θεμέλιο λίθο για την ασφάλεια των ασθενών. Στο πλαίσιο κινείται η Ομάδα Ανάπτυξης Κλινικών Κατευθυντήριων Οδηγιών του ΤΕΕΝ, αλλά σίγουρα απαιτούνται και άλλες προϋποθέσεις για να μπορούμε να μιλάμε για εφαρμογή νοσηλευτικών πρωτοκόλλων σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Η έρευνα σε κλινικά νοσηλευτικά θέματα πρέπει να συνεχιστεί. Στο Συμπόσιο αυτό παρουσιάστηκαν αξιόλογες ερευνητικές κλινικές μελέτες. Εξακολουθεί όμως να υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των αποτελεσμάτων των ερευνών και της εφαρμογής τους στην πράξη. Η ανάπτυξη και η εφαρμογή ΚΚΟ, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης αυτού του προβλήματος.
Η ψυχολογική υποστήριξη των νοσηλευτών που εργάζονται σε ΜΕΘ και ΤΕΠ είναι πλέον αναγκαία.
Η εξάλειψη φαινομένων ηθικής παρενόχλησης μέσω της αυτονομίας των νοσηλευτών και της επαγγελματικής ικανοποίησης είναι επίσης απαραίτητη.
Μέρος ή όλα τα παραπάνω αρκετές ΜΕΘ ή/ και ΤΕΠ έχουν αρχίσει να τα εφαρμόζουν και μας παρουσίασαν το σχεδιασμό και τα αποτελέσματα αυτών των εφαρμογών στο 4ο Συμπόσιο. Τα Νοσοκομεία αυτά μπορούν να λειτουργήσουν ως παράδειγμα για τα υπόλοιπα και η εμπειρία τους να χρησιμοποιηθεί στον γενικότερο σχεδιασμό για την ασφάλεια και την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας.
Για όλα τα παραπάνω η έννοια της αλλαγής με ό,τι αυτή περιλαμβάνει (και η οποία αναλύθηκε διεξοδικά στο 4ο Συμπόσιο του ΤΕΕΝ) είναι βασική προϋπόθεση για την επίτευξή τους.
Με τη λήξη του Συμποσίου ανακοινώθηκε η απονομή δύο (2) βραβείων στις καλύτερες ερευνητικές ελεύθερες ανακοινώσεις με θέματα:
α) «Τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη καθημερινής διακοπής της καταστολής σε ασθενείς ΜΕΘ» που προερχόταν από τη ΜΕΘ του ΠαΓΝ Ηρακλείου,
β) «Θωρακικό άλγος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών: Διαγνωστική Παγίδα;» που προερχόταν από το ΤΕΠ ΓΝΘ «Παπαγεωργίου και
ένα (1) βραβείο στην καλύτερη αναρτημένη ανακοίνωση με θέμα: «Καθημερινή χρήση και αξιοποίηση των scoring systems στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας» που προερχόταν από τη ΜΕΘ του ΓΝ Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα».
Η Επιτροπή του ΤΕΕΝ, η Επιστημονική και η Οργανωτική Επιτροπή του Συμποσίου σε συνεργασία με το Περιφερειακό Τμήμα ΕΣΝΕ Θεσσαλονίκης και την Τοπική Οργανωτική Επιτροπή καταθέτοντας μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου τους και βάζοντας το προσωπικό τους μεράκι και πάθος ευελπιστούν το 4ο Συμπόσιο του ΤΕΕΝ να ικανοποίησε τις προσδοκίες όλων μας. Η ενεργός συμμετοχή σας, μας δίνει την πεποίθηση ότι μπορούμε κάθε φορά να διοργανώνουμε κάτι καλύτερο. Ευχαριστούμε θερμά τους συντονιστές και εισηγητές, τα μέλη της Επιστημονικής και Οργανωτικής Επιτροπής, τους χορηγούς, αλλά κυρίως τους συνέδρους που συνέβαλλαν στην επιτυχή διεξαγωγή του Συμποσίου.
Νίκος Γιάκης
Γραμματέας ΤΕΕΝ